Dizileri arka arkaya, uykusuz kalma pahasına hiç ara vermeden mi izliyorsunuz?

BBC Türkçe

Bütün gün koltukta, yatakta, oturup 'o herkesin konuştuğu' Netflix dizilerini aralıksız izlemeye İngilizcede 'binge-watch' deniyor. Muhtemelen siz de yapmışsınızdır. Ama yalnız değilsiniz, özellikle Covid-19 salgınıyla gelen sokağa çıkma kısıtlamaları nedeniyle milyonlarca kişi ekranları karşısında aralıksız dizi izliyor.

Dizi, film platformları rekor sayıda yeni üye kazanıyor. Netflix, 2020 yılının ilk çeyreğinde üye sayısını 16 milyona çıkardı. Üstelik bu rakamlar kaydedildiğinde henüz sokağa çıkma yasakları da yoktu.

The Radio Times'ın anketine göre İngiltere nüfusunun yarısı, en az bir televizyon dizisini tek oturuşta 8 saatte arka arkaya izleyip bitirdiklerini söyledi.

Bu durum size tanıdık geliyorsa belki suçluluk duygusu da hissettiğiniz oluyordur. Öyleyse bu yazı ark arkaya dizi izleme konusunda size kendinizi daha iyi hissettirebilir.

Sizi dizilere çekmek için izlenen yöntemler

Arka arkaya dizi izlemek kesinlikle sizin 'suçunuz' değil.

Birçok dizi ve film platformu sizi dizilere çekmek için özel teknikleri kullanıyor.

TV eleştirmeni ve yayıncı Scott Byran "Bütün bir sezonu bir günde oturup izleyebilirim" diyor. Ama 'arka arkaya dizi izlemenin kazara' başladığını söyleyen Bryan, tüketicilerin buna öncülük ettiğini şu sözlerle dile getiriyor:

"Neflix, insanların dizileri giderek daha çoklu izlemeye başladığını fark etti, buna Friends gibi daha önceden gördüğünüz diziler de dahil... Netflix çok zekice ve kurnazca sizi daha çok izlemeye teşvik ediyor.

"Yeni bir dizi, film eklendiği andan itibaren çok hızlı çalışıyorlar, hangi fotoğraf daha çok dikkat çekiyor, neden ilgi görüyor inceliyorlar. Ayrıca her bölümün sonunda hemen kapanış jeneriği giriyor ve ekranı hemen küçültüp üst köşeye alıyorlar ve alt köşede de otomatik olarak bir sonraki bölüm yüklenmeye başlıyor.

"İşte böyle fark etmeden üç saat bir diziye takılıp kalıyorsunuz."

Arka arkaya izletmek için tasarlanıyorlar

Televizyon, film, dizi yayın platformlarının sahibi şirketlerin programları da aslında arka arkaya izletmek için tasarladıklarını fark ettiniz mi?

Scott, 'karakter sayısıyla ve olay örgüsüyle denemeler' yaptığı için Netflix'in bu şirketlerin arasından sıyrılıp öne geçtiğini söylüyor.

Scott, Netflix'in 'Orange is the New Black' adlı dizisini örnek gösteriyor.

Bir diziyi 'ortasından izlemeyeceğinizi ve en baştan başlayacağınızı' biliyorlar, bu nedenle bu dizi de yaklaşık 40 karakter var. Scott, "Normalde bir televizyon kanalında yayınlanacak 60 dakikalık dizi bölümüne kıyasla, sekiz saat arka arkaya izlediğinizde diziyle daha derin bir bağ kuruyorsunuz" diyor.

Olumsuz yanları da var

Bazı uzmanlar, çok uzun saatler televizyon izlemenin anksiyete ve depresyona neden olabileceği uyarısını yapıyor.

Japonya'daki bilim insanları 2016 yılında bu alışkanlığın, uzun saatler hareketsiz oturma veya yatma sonucu kan pıhtıları oluşabileceği gerekçesiyle 'öldürücü' etkisinin de olabileceğini söylemişti.

Psikoterapist Dr. Hamira Riaz da programların arka arkaya durmadan izlenmenin sinir sistemlerimizi de etkileyebileceğini, uyku düzenimize olumsuz etkisi olabileceğini ifade ediyor:

"Arka arkaya izlemek, çok uzun bir süre boyunca kendinizi yüksek ölçeklerde aktif hale getirmeniz anlamına geliyor. Bu durumdan çıkmanız da zaman alır."

Dr. Riaz ayrıca, cinayet gibi şiddet içeren içeriklerin, özellikle de en sevdiğiniz karakterin öldürülmesi gibi durumların, 'sempatik sinir sistemini harekete geçirip' gece uyku düzenini de olumsuz etkileyeceğini söylüyor.

'Aşk hormonu' iyi hissettiriyor

Peki bizi bir diziye sürekli olarak geri döndüren şey ne?

Dr. Riaz, "Bir karakterle kendimizi özdeşleştirdiğimizde, bu 'aşk hormonu' oksitosinin artmasına neden oluyor ve bir bağ kuruluyor. Şimdi o kadar çok içerik var ki, birlikte aynı yolculuğa çıkabileceğinizi düşündüğünüz en az bir karakter mutlaka oluyor" diyor.

İlişkilerimizi geliştirmemize yardımcı olabilir
Bu biraz tuhaf gelebilir ama okumaya devam ederseniz nedenini anlayacaksınız.

İngiltere'de özellikle gençler arasında popüler olan Love Island programını örnek verelim. Bu programda bekarlar bir takım sınavlardan geçerek kendilerine en uygun kişiyi bulmaya çalışıyor.

Love Island programının başladığı 2019 yılında, İngiltere'de çift terapisine gidenlerin sayısı 41 oranında arttı.

Dr. Riaz'a göre "Bir diziyi sonuna kadar izlemek için vakit ayırıyorsak aynı zamanda duygularımız ve ilişkilerimizi de düzenleyecek vakti bulabiliyoruz demektir."

Çoğu kişi, ilgi duyduğu televizyon programına karşı bir şekilde duygusal tepki de geliştiriyor. Özellikle favori karakterinin başına bir şey geldiğinde bu ortaya çıkıyor.

Dr. Riaz, "Beyinlerimiz gerçek olaylara karşı aktifleşme ile hayal ürünü olaylara karşı aktifleşme arasındaki ayrımı yapamıyor" sözleriyle açıklıyor bu durumu.

Popüler kültüre dair muhabbetlerden geri kalmamak

Arka arkaya dizi izleme gerekçelerinden bir diğeri de 'geri kalma korkusu'. Özellikle de yapacak çok fazla aktivitenin olmadığı sokağa çıkma kısıtlamaları döneminde.

İnteraktif 'Binge' adlı şovun yaratıcısı Brian Lobel, "Bir gün 10 saat televizyon izledim üstelik sevmedim de" diyor ve neden arka arkaya program izlendiğini şöyle anlatıyor:

"Halk arasındaki konuşmalara dahil olabilmek için de arka arkaya program izliyor. Sanıyorum, bazı içeriklerden güncel olarak haberdar olmakla ilgili bir aksiyete var, bu da insanları daha çok üst üste program izlemeye teşvik ediyor."

'Üretken olmadığımız' zamanlara da ihtiyacımız var (dolayısıyla suçluluk hissetmeyin'

Brian, arka arkaya program izlemenin 'binge-watch' yapmanın olumsuz görülmesine ilişkin şu yorumu yapıyor:

"Arka arkaya program izlemek (binging) olumsuz çağrışımlar da yapıyor değil mi?

"İnsanların ne kadar çok televizyon izledikleriyle ilgili içten içe utandıklarını da gördüm.

"Üretken olmadığımız zamanlarda utandığımız da oluyor ve 'Altı saat televizyon izledim çünkü iş için kullandığımı bilgisayardaki beş farklı pencere dışında bir şeylere bakmam gerekiyordu' da diyoruz."

Eğer siz de arka arkaya dizi, program izleyen milyonlarca kişiden biriyseniz Brian'ın sözleri suçluluk duygunuzun azalmasını sağlayabilir:

"'Arka arkaya kitap okudum' demiyoruz ama doğrusu, bizim kuşağın en iyi yazarlarından bazıları şimdi televizyon için yazıyor. Arka arkaya dizi izlemeyi bırakmanızı söyleyecek son kişiyim."

Dolayısıyla 'binge-watch' yapacaksanız, yani arka arkaya dizi, program izleyecekseniz son dakikasına, son saatine, ya da son gününe kadar keyfini çıkabilirsiniz.